کامبیز اسدزاده

قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای قانون دیگر قانون حمایت از حقوق پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای مصوب ۱۳۷۹ است. همان‌طور که از نام این قانون مشخص است، در این قانون حقوق مادی و معنوی پدیدآورندگان نرم‌افزارهای رایانه‌ای شرح داده می‌شود. مطابق ماده‌ی ۱ این قانون، «حق نشر، عرضه، اجرا و حق بهره‌برداری مادی و معنوی از نرم‌افزارهای رایانه‌ای متعلق به پدیدآورنده‌ی آن است. نحوه‌ی تدوین و ارائه‌ی داده‌ها در محیط قابل پردازش رایانه‌ای نیز مشمول احکام نرم‌افزار خواهد بود.» مطابق مطابق ماده‌ی ۳ این قانون، نام، عنوان و نشان ویژه‌ای که معرف نرم‌افزار است از حمایت این قانون برخوردار است و هیچ‌کس نمی‌تواند آنها را برای نرم‌افزار دیگری از همان نوع یا مانند آن به نحوی که القای شبهه نماید، استفاده کند. در ماده‌ی ۱۳ قانون به‌طور کلی ضمانت اجرای نقض حقوق مورد حمایت این قانون، علاوه بر جبران خسارت متضرر، حبس از نود و یک روز تا شش ماه و جزای نقدی از ده میلیون تا پنجاه میلیون ریال بیان شده است. همچنین مطابق ماده‌ی ۱۵ این قانون، جرایم مربوط به نقض حقوق مورد حمایت این قانون، از جرایم قابل گذشت است. ‌ماده ۱ - حق نشر، عرضه، اجرا و حق بهره برداری مادی و معنوی نرم افزار رایانه‌ای متعلق به پدید آورنده آن است. نحوه تدوین و ارائه داده‌ها در‌محیط قابل پردازشرایانه‌ای نیز مشمول احکام نرم‌افزار خواهد بود. مدت حقوق مادی سی (۳۰) سال از تاریخ پدید آوردن نرم‌افزار و مدت حقوق‌معنوی نامحدود است. ماده ۲ - در صورت وجود شرایط مقرر در قانون ثبت علایم و اختراعات، نرم‌افزار به عنوان اختراع شناخته می‌شود، آئین‌نامه مربوط به این ماده به‌تصویب هیأت وزیرا نخواهد رسید. ‌ماده ۳ - نام، عنوان و نشانه ویژه‌ای که معرف نرم افزار است از حمایت این قانونبرخوردار است و هیچ کس نمی‌تواند آنها را برای نرم افزار دیگری‌ از همان نوع یامانند آن به ترتیبی که القای شبهه کند بکار برد در غیر این صورت به مجازات مقرر در ماده (۱۳) این قانون محکوم خواهد شد. ‌ماده ۴ - حقوق ناشی از آن بخش از نرم‌افزاری که به واسطه نرم‌افزارهای دیگر پدیدمی‌آید متعلق به دارنده حقوق نرم‌افزارهای واسط نیست.‌ ماده ۵ - پدید آوردن نرم‌افزارهای مکمل و سازگار با دیگر نرم‌افزارها با رعایتحقوق مادی نرم‌افزارهای اولیه مجاز است.‌ ماده ۶ - پدید آوردن نرم‌افزارها ممکن است ناشی از استخدام و یا قرارداد باشد دراین صورت: ‌الف - باید نام پدید آورنده توسط متقاضی ثبت به مراجع یاد شده در این قانون بهمنظور صدور گواهی ثبت، اعلام شود. ب - اگر هدف از استخدام یا انعقاد قرارداد، پدید آوردن نرم‌افزار مورد نظر بوده ویا پدید آوردن آن جزء موضوع قرارداد باشد، حقوق مادی مربوط‌و حق تغییر و توسعه نرم‌افزار متعلق به استخدام کننده یا کارفرما است، مگر اینکه در قرارداد به صورتدیگری پیش بینی شده باشد. ‌ماده ۷ - تهیه نسخه‌های پشتیبان و همچنین تکثیر نرم‌افزاری که به طریق مجاز برایاستفاده شخصی تهیه شده است چنانچه به طور همزمان مورد‌استفاده قرار نگیرد، بلامانعاست.‌ ماده ۸ - ثبت نرم‌افزارهای موضوع مواد (۱) و (۲) این قانون پس از صدور تأییدیه فنی توسط شورای عالی انفورماتیک حسب مورد توسط وزارت‌فرهنگ و ارشاد اسلامی و یامرجع ثبت شرکتها انجام می‌پذیرد.‌ ماده ۹ - دعوای نقض حقوق مورد حمایت این قانون ، در صورتی در مراجع قضایی مسموعاست که پیش از اقامه دعوی ، تأییدیه فنی یاد شده در‌ماده (۸) این قانون صادر شده باشد. در مورد حق اختراع ، علاوه بر تأییدیه مزبور ، تقاضای ثبت نیز باید به مرجعذی ربط تسلیم شده باشد.‌ ماده ۱۰ - برای صدور تأییدیه فنی موضوع ماده (۸) در مورد نرم افزارهایی که پدیدآورنده آن مدعی اختراع بودن آن است، کمیته‌ای به نام "‌کمیته‌حق اختراع" زیر نظرشورای عالی انفورماتیک تشکیل می‌شود. اعضای این کمیته مرکب از سه کارشناس ارشدنرم‌افزار به عنوان نمایندگان شورای عالی‌انفورماتیک، نماینده سازمان ثبت اسناد واملاک کشور و یک کارشناس حقوقی به انتخاب شورای عالی انفورماتیک خواهد بود.‌ ماده ۱۱ - شورا مکلف است از صدور تأییدیه فنی برای نرم‌افزارهایی که به تشخیصوزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی خلاف اخلاق اسلامی و‌عفت عمومی و سلامت شخصیت کودکان ونوجوانان باشند خودداری کند. وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باید ظرف دو هفته راجع به استعلام کتبی‌شورای عالی انفورماتیک اعلام نظر کند.‌ ماده ۱۲ - به منظور حمایت عملی از حقوق یاد شده در این قانون‌، نظم بخشی وساماندهی فعالیت‌های تجاری رایانه‌ای مجاز، نظام صنفی رایانه‌ای‌توسط اعضای صنف یادشده تحت نظارت شورا به وجود خواهد آمد. مجازات‌های مربوط به تخلفات صنفی مربوط،برابر مجازات‌های جرایم یاد شده در‌ لایحه قانونی امور صنفی - مصوب 1359.4.13 واصلاحیه‌های آن - خواهد بود.‌ ماده ۱۳ - هرکس حقوق مورد حمایت این قانون را نقض نماید علاوه بر جبران خسارت بهحبس از نود و یک روز تا شش ماه و جزای نقدی از ده‌ میلیون (۱۰،۰۰۰،۰۰۰) تا پنجاه میلیون (۵۰،۰۰۰،۰۰۰) ریال محکوم می‌گردد.‌ تبصره - خسارات شاکی خصوصی از اموال شخص مرتکب جرم جبران می‌شود.‌ ماده ۱۴ - شاکی خصوصی می‌تواند تقاضا کند مفاد حکم دادگاه در یکی از روزنامه‌ها با انتخاب و هزینه او آگهی شود.‌ ماده ۱۵ - رسیدگی جرم مذکور در ماده (۱۳) با شکایت شاکی خصوصی آغاز و باگذشت او موقوف می‌شود.‌ ماده ۱۶ - حقوق مذکور در ماده (۱) در صورتی مورد حمایت این قانون خواهد بود که موضوع برای نخستین بار در ایران تولید و توزیع شده باشد.‌ ماده ۱۷ - آیین‌نامه اجرایی این قانون شامل مواردی از قبیل چگونگی صدور گواهی ثبت و تأییدیه فنی و هزینه‌های مربوط همچنین نحوه تشکیل‌ نظام صنفی رایانه‌ای، به پیشنهاد سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور و با هماهنگی وزارتخانه‌های فرهنگ وارشاد اسلامی و دادگستری به تصویب‌ هیأت وزیران خواهد رسید.‌قانون فوق مشتمل بر هفده ماده و یک تبصره در جلسه علنی روز یکشنبه مورخ چهارم دی‌ماه یک هزار و سیصد و هفتاد و نه مجلس شورای اسلامی‌تصویب و در تاریخ ۱۳۷۹/۱۰/۱۰ به تأیید شورای نگهبان رسیده است. تاریخ تصویب : ۱۳۷۹/۱۰/۰۴ مرجع تصویب : مصوبات مجلس شورا ماده ۱۷ بند ۲ منابع و اسناد رسمی مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی ویکی‌پدیا

با توجه به ویژگی‌های موجود در مجوز‌های مربوطه لازم است تا مقایسه‌ای در رابطه با آن‌ها صورت بگیرد که به آن‌ها اشاره شده است. هزینه‌ها منبع‌باز - Open Source نرم‌افزارهای متن باز رایگان هستند. این فرصتی بسیار خوب است مخصوصا برای کسانی که در خانه کار می‌کنند یا توان پرداخت هزینه‌های بالا را برای تهیه نرم‌افزارهای موردنیاز خود ندارند. باید توجه داشت که اغلب برای کار با نرم افزارهای متن باز کاربر باید سطح تخصص معینی جهت مدیریت محتوای آنها داشته باشد. بنابراین قبل از اینکه رایگان بودن شما را اغوا کند به‌این نکته توجه کنید که هزینه‌های آموزش کاربران، پیاده سازی، مسائل مربوط به خدمات و پشتیبانی و رشد و توسعه سازمان و بدست آوردن تخصص کار با نرم‌افزار متن باز موردنظر می‌تواند از هزینه ی خرید یک نرم‌افزار Closed Source بیشتر شود. منبع‌بسته - Closed Source هزینه‌ی خرید نرم‌افزارهای اختصاصی (متن بسته) بسته به پیچیدگی نرم‌افزار از چند دلار تا چند میلیون دلار متغیر است. این هزینه شامل هزینه‌های اولیه ساخت، یکپارچه سازی، خدمات، مجوزها (licence) و هزینه های سالیانه‌ می‌شود. این هزینه ها ممکن است برای برخی سنگین باشد، با این حال آنچه کاربر بابت بکارگیری اینگونه نرم افزرها می پردازد مجموعه‌ای از مزایا شامل استفاده از یک نام تجاری معتبر و قابل اعتماد، سطوح بالاتری از امنیت و عملکرد، نوآوری مستمر، آموزش مستمر، پشتیبانی قابل اعتماد و نیاز کمتر به مهارت‌های فنی می‌شود. این موارد می‌تواند در بلند مدت علاوه بر جبران هزینه‌های پرداخت شده، ارزش افزوده‌ای نیز برای سازمان ایجاد کند. خدمات و پشتیبانی منبع‌باز: پشتیبانی و خدمات یکی از مسائل کلیدی در نرم‌افزارهای متن باز است. این نرم‌افزارها جهت پشتیبانی و ارائه خدمات به کاربران خود متکی به شبکه‌های اجتماعی آنلاین مانند انجمن‌ها و وبلاگ‌ها هستند. جوامع و اطلاعات آنلاین بسیار عظیم و وفاداری که کاربران زیادی در آنها در حال فعالیت هستند. اما امروزه با توجه به کمبود زمان، مصرف کنندگان نیاز به خدمات و پشتیبانی فوری دارند تا مشکلاتشان در اسرع وقت حل و فصل شود. بنابراین این جوامع آنلاین نمی‌تواند به اندازه‌ی کارشناسان آماده به پاسخگویی نرم‌افزارهای اختصاصی، پشتیبانی به موقع و سریع را تضمین نماید. منبع‌بسته: اگر اینترنت را مهمترین ابزار هر سازمان بدانیم. اغلب نرم‌افزار است که در درجه‌ی دوم اهمیت قرار می‌گیرد. پس سطح سرویس دهی و پشتیبانی از نرم‌افزار جهت به حداقل رساندن خرابی‌ها و مشکلات و همچنین افزایش بهره وری یکی از مهمترین مزیت‌های نرم‌افزارهای اختصاصی (متن بسته) است. ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی یک نقطه کلیدی برای فروش نرم‌افزارهای خود دارند و آن حمایت مداوم از کاربرانی است که بدون داشتن مهارت فنی می‌توانند بدون دلهره از نرم‌افزارهای آنها استفاده کنند. اگر کتابچه راهنمای نرم‌افزار(User Manual) کافی نباشد یا اینکه کابر در کار با نرم‌افزار با یک مشکل مواجه شود که تجربه‌ی آنرا ندارد، آنگاه یک ویژگی مهم در نرم‌افزارهای اختصاصی برای حل این مشکل وجود دارد و آن هم قابلیت برقرای تماس فوری و در لحظه با سازنده‌ی نرم‌افزار جهت حمایت و پشتیبانی است. از آنجا که خدمات و پشتیبانی سریع و به موقع یکی از دلایل اصلی کاربران برای انتخاب نرم‌افزارهای اختصاصی است، در نتیجه بسیاری از ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی به فکر افزایش سطح خدمات و سرعت پشتیبانی جهت بالا بردن قیمت و چانه زنی در فروش هستند. ابداع و نوآوری منبع‌باز: نرم‌افزارهای متن باز با ایجاد آزادی عمل و انعطاف پذیری فراوان این امکان را به کاربران می‌دهند تا بتوانند بدون محدودیت به نوآری و ابداع های جدید دست بزنند. با این حال، نوآوری ایجاد شده توسط کابر برای اینکه توسط سایر کاربران همان نرم‌افزار قابل استفاده باشد بستگی به تصمیم ابداع کننده دارد که آیا می‌خواهد نوآوری خود را بوسیله جوامع آنلاین با کاربران دیگر به اشتراک بگذارد یا نه. پس نوآوری و ابداع در این دسته از نرم‌افزارها (متن باز) وابستگی شدیدی به میزان فعال بودن کاربران آنها در جوامع آنلاین دارد. همچنین این بحث وجود دارد که شخصی سازی های انجام شده بر روی کد منبع اصلی ممکن است آینده پشتیبانی و توسعه نرم‌افزار را محدود کند. پس عملا ابداعات و نوآوری‌های فراوان انجام شده توسط کاربران مختلف به علت گستردگی و عدم کنترل مرکزی و مدیریت قدرتمند نتیجتاً به مجموعه‌ای محدود شامل رفع مشکل، بروزرسانی و بهبود عملکرد نرم‌افزار منجر می شود. یا حتی امکان دارد نرم‌افزار را به مرحله‌ای برساند که با یکسری مسائل غیرقابل حل روبرو کند. البته به‌این نکته توجه داشته باشید که امکان بوجود آمدن این مشکل بستگی مستقیم با تلاش ارائه دهندگان نرم‌افزارهای متن باز برای بزرگ کردن مقیاس R&D تشکیلاتشان دارد. منبع‌بسته: نرم‌افزارهای اختصاصی اجازه ی تغییر کد منبع را به کاربران خود نمی‌دهند. شاید این موضوع از دید برخی افراد یک نقطه ضعف به شمار بیاید اما همین مسئله باعث تضمین امنیت و قابل اطمینان بودن نرم‌افزار می شود.ر علاوه بر این برخی از ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی افزون بر سرمایه گذاری بر روی R&D جهت ارتقا و بهبود مستمر نرم‌افزار خود، برای مشتریان مخصوص نیز نرم‌افزارهای سفارشی شده با قابلیت انعطاف بیشتر را نیز ارائه می‌دهند. همچنین ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی با ایجاد جوامع آنلاین متمرکز که در آنها ایده های کاربران به اشتراک گذاشته می شود و همچنین استفاده از مکانیزم بازخورد انجمن‌ها و نظرسنجی‌ها می‌توانند ایده ها و پیشنهادهای کاربران را با توجه به چهارچوب محصول، تبدیل به نوآوری های پرورش داده شده و منظم و قاعده مند کرده و آنرا جهت برآورده نمودن نیازهای آتی کاربران بکار گیرند. حال می‌توان دریافت هرچند نوآوری های انجام شده در نرم‌افزارهای اختصاصی شاید کمتر از نرم‌افزارهای متن باز باشد اما خصوصیت و مزیت این نوع ابداعات این است که اولا بصورت کامل مورد آزمایش قرارگرفته و ثانیا در اختیار تمام کاربران نرم‌افزار قرار می گیرد. و از آنجا که ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی همیشه نگران این مسئله هستند که نرم‌افزارشان از کار برکنار شود، پس همیشه به فکر ارتقای نرم‌افزار و رفع شکلات بصورت مداوم و پیوسته خواهند بود و این بدان معناست که کاربر با خاطری آسوده منتظر رفع مشکلات و بهبود مستمر نرم‌افزار مورد استفاده ی خود است. پس تفاوت در نوآوری میان دو پلاتفرم در دیدی است که به نوآوری و ابداع می شود، زیرا در نرم‌افزارهای متن باز نوآوری بیشتر تکنیک محور است امادر نرم‌افزارهای اختصاصی(متن بسته) تجارت محور. قابلیت استفاده (Usability) منبع‌باز: ازنرم‌افزارهای متن باز به علت عدم قابلیت استفاده پذیری بسیار انتقاد شده است. بطور کلی این فناوری توسط کارشناسان متخصص در امر استفاده پذیری، بازبینی نشده است و برای اکثریت قریب به اتفاق کاربران کامپیوتر تهیه نشده است. این نوع نرم‌افزارها اکثرا برای کسانی بوجود می آیند که تخصص رفع خطا و یا تغییر کد ودستکاری آنها را داشته باشند. علاوه بر اینها، اینگونه نرم‌افزارها بصورت قانونی موظف به داشتن راهنمای کاربری نیستند. زمانی هم که مستنداتی ارائه شود اغلب شامل یکسری اصطلاحات مخصوص برای متخصصان خواهد بود. بدون مستندات کافی، کاربر باید بر جایگزین هایی مانند جوامع آنلاین تکیه کند با این فرض که یک نفر قبلا این مشکل را داشته و به او پاسخ داده شده، تا راهنمایی باشد برای یک نفر دیگر. این موانع بازدارنده است اما غیرقابل حل نیست. منبع‌بسته: نرم‌افزارهای اختصاصی بطور کلی زیر نظر کارشناسان متخصص جهت قابل استفاده بودن مورد تست و بررسی تخصصی قرار می گیرند و هدف نهایی کاربران هستند. در نتیجه طراحی نرم‌افزار بگونه‌ای خواهد بود که کاربر را بیشتر ارضا کرده و استفاده پذیری آن بسیار بالا می رود. همچنین ارائه ی کتابچه راهنمای جامع و کامل محصول، آموزش استفاده محصول توسط کاربر را بسیار سریعتر و آسانتر می کند. خدمات حمایتی شامل سمینارها، دوره های آموزشی هدفمند و پشتیبانی گسترده نیز جهت به حداکثر رساندن استفاده پذیری نرم‌افزار وجود دارد. ذکر این نکته نیز بسیار مهم است که درحالی که بسیاری از مردم این نرم‌افزارها را بسته می بینند، ارائه دهندگان این نرم‌افزار ها ، مکانیزم وسیعی را جهت بهبود آنها توسط توسعه دهندگان و سیستم های third party در اختیار گذاشته اند. امنیت منبع‌باز: نرم‌افزارهای متن باز اغلب به داشتن مشکلات و مسائل امنیتی مشهور هستند. آمارهای جدید از تحقیقات فورستر نشان می دهد که ۵۸ درصد از مدیران IT و تصمیم گیرندگان در شرکتهای بزرگ در مورد امنیت نرم‌افزارهای متن باز تردید دارند. اینگونه نرم‌افزارها لزوما در یک محیط کنترل شده توسعه نیافته است و چون این نرم‌افزارها اغلب بصورت کامل بازبینی و تصحیح نمی شوند پس امکان اینکه یک برنامه نویس که در توسعه نرم‌افزار مشارکت داشته، کدی را در نرم افزار گنجانده باشد تا بوسیله ی آن بتواند از اطلاعات شما سوء استفاده نماید، وجود دارد. البته، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند از نرم افزارهای متن باز یا منبع باز (open source) استفاده کنند چون این نرم افزارها را امن‌تر و پایدارتر از نرم افزارهای اختصاصی (proprietary) می‌یابند. چون کد منبع آن توسط هرکسی قابل مشاهده بوده و از آنجا که تغییر در بخش‌هایی از ان مستلزم کسب اجازه از نویسنده اصلی نیست می‌توان اشکالات یا خطاهای مشاهده شده را نیز رفع نمود. از آنجایی که معمولاً این نرم افزارها دارای جوامع برنامه‌نویسی بزرگی نسبت به تیم‌های توسعه‌دهنده نرم‌افزارهای اختصاصی هستند لذا رفع اشکالات و خطاها نیز در آنها سرعتر انجام می‌شود. منبع‌بسته: نرم‌افزارهای اختصاصی امن تر است به‌این دلیل که در یک محیط کنترل شده توسط یک تیم متمرکز با مسیر مشترک توسعه یافته است. علاوه بر این بازبینی و تست کد منبع توسط این تیم خطر وجود back door ها و هرگونه اشکالات را بشدت کاهش می دهد. نتیجه گیری به نظر می‌رسد استفاده از هریک از این دو مجوز در جای مناسب می‌تواند بسیار مفید باشد. نرم‌افزارهای متن باز را می‌توان در جایی که فاکتورهایی همچون امنیت و پشتیبانی دارای اهمیت کمتر و هزینه کم دارای اهمیت بیشتر باشد، بکار برد. اما در مکان‌هایی همچون سازمانها نمی‌توان این ریسک را انجام داد و بهتر است بیشتر روی نرم‌افزارهای اختصاصی تکیه کرد که دارای قابلیت اطمینان بیشتری هستند.

در دنیای مدرن برنامه‌نویسی امروز همانند دیگر کسب‌و‌کار‌ها در حوزه‌های مختلف، برنامه‌نویسی و توسعه‌ی نرم‌افزار دارای قوانین و چهارچوب‌های تقریباً مشخصی است که توسعه‌دهندگان حقوقی و حقیقی باید در باره‌ی آن‌ها بدانند تا در میدان دردسرهای پیش‌بینی‌نشده و ناخواسته سقوط نکنند. در این مقاله به انواع مجوز‌ها و همچنین قوانین حاکم بر آن‌ها اشاره می‌شود که شما را دعوت به مطالعه‌ی آن می‌کنیم. در بسیاری از مواقع، نوشتن یک برنامه‌ی کاربردی، بدون استفاده از انوع کتابخانه‌های از قبل نوشته شده (کد‌هایی که دیگران نوشته‌اند)، تقریباً غیرممکن است. مهم‌ترین چیزی که پیش از دست زدن به کدها و تصاویر آماده‌ی گرافیکی، یا استفاده از کتابخانه‌ها باید بررسی کنید، مجوز، یا به‌ اصطلاح (لایسنسی) است که اثر را تحت آن توزیع کرده‌اند. برای اطلاع از آن، معمولاً باید به دنبال فایلی با نام license.txt بگردید یا صفحه‌ی مربوط به مجوزها (Legal/Licensing) را در سایت اصلی بیابید. برخی از تفکرات غلط که باید به آن‌ها توجه شود قرار است شما کتابخانه‌ای را بنویسید و یا محصولی را توسعه دهید، در توسعه‌ی آن شما نیاز به استفاده از کتابخانه‌ها و یا تکه‌کد‌هایی هستید که دیگران آن‌ها را توسعه داده‌اند، با توجه به اینکه محصول شما قرار نیست منبع‌باز باشد (تجاری) بنابراین نباید اینگونه فکر کنید که چون محصول من تجاری است و قرار نیست کسی کد آن را ببیند، پس نیازی به حفظ حقوق توسعه‌دهنده و یا عنوان کردن کتابخانه‌ها و توسعه‌‌دهندگان دیگر باشم! این یک تفکر غلظ است (چرا که محصول شما بدون وجود کدهای نوع سوم (Third-Party) قادر به انجام کارهایی که از آن انتظار دارید را نخواهد داشت (مگر اینکه محصول شما به صورت کامل توسط خود شما توسعه داده شده باشد) که این کار در بسیاری از مواقع تقریباً غیر‌ممکن است. برای مثال اگر نیاز است شما در رابطه با مباحث امنیتی از کتابخانه‌ای مانند OpenSSL استفاده کنید، دیگر نوشتن یک کتابخانه‌ی عظیمی مانند آن حماقتی بیش نیست چرا که چنین کتابخانه‌هایی توسط شرکت‌ها، سازمان‌ها و توسعه‌دهندگان بسیاری از قبل توسعه و مورد استفاده قرار گرفته‌اند و از لحاظ پایداری و اطمینان استفاده مورد تایید قرار گرفته‌اند. دقت کنید که استفاده از کتابخانه‌ها و حتی هدف از نوشتن یک کتابخانه باید تحت شرایط حاکم بر مجوز‌ها را در نظر داشته باشد. برای مثال، اگر شما قصد دارید کتابخانه‌ای را مورد استفاده قرار دهید و یا قرار است کتابخانه‌ای را ایجاد و توسعه دهید بهترین کار قبل از شروع توسعه آن است که بدانید هدف شما از توسعه‌ی آن کتابخانه چه چیزی است؟ آیا قرار است کتابخانه‌ی مورد نظر شما به صورت انحصاری و تجاری در اختیار کاربران قرار بگیرد و یا قرار است به صورت کاملاً رایگان به اشتراک‌ گذاشته شود؟ شاید ابتدا به این فکر کنیم که چرا باید کدی را که برای آن زحمت کشده‌ایم به صورت رایگان در اختیار دیگران قرار دهیم، چرا که ممکن است آن را بدون حفظ نام نویسنده تغییر، توسعه و بازنشر و برای استفاده در مصارف تجاری (غیر رایگان) قرار دهند؟ برای پاسخ به این سوأل‌ها پیشنهاد می‌کنیم به ویژگی‌های مجوز‌های موجود دقت کنید چرا که حتی وقتی شما یک تکه کد را به صورت رایگان در اختیار دیگران قرار می‌دهید استفاده کننده موظف است تا طبق قوانین از پیش تعریف شده‌ی مجوز‌های منبع‌باز (Open Source) آن را مورد استفاده قرار دهد که به حفظ حقوق چاپ و تکثیر، توسعه و دیگر موارد پرداخته است. انواع مجوز‌های نرم‌افزاری و ویژگی‌های آن نرم افزارهای متن باز (Open Source Software) نرم افزار متن باز را می‌توان نرم‌افزاری معرفی کرد که تحت یک مجوز (Licence) دارای موافقتنامه‌ی انتشار یافته، که اجازه‌ی به اشتراک‌گذاری کد منبع (کد‌ کامپیوتری) را جهت مشاهده و انجام تغییرات در آن توسط کاربران و سازمان‌های دیگر می‌دهد. مثال‌هایی از این نوع نرم افزارها می‌توان به مرورگر موزیلا، لینوکس، جوملا، وردپرس و غیره اشاره کرد. نرم افزارهای اختصاصی (متن بسته) (Closed Source Software) اینگونه نرم‌افزارها، نرم‌افزارهایی اختصاصی هستند که تحت یک مجوز دارای موافقتنامه‌ برای انجام تغییرات، توزیع، کپی و انتشار محدود و کنترل شده در اختیار کاربران و سازمان‌ها قرار می‌گیرند. یا به صورت ساده تر نرم‌افزارهایی که برای دریافت آنها باید پول پرداخت کنید و اجازه دسترسی به کد منبع برنامه را ندارید. مثال‌هایی از این نوع نرم‌افزارها می‌توان به محصولات مایکروسافت مانند Office یا شرکت Adobe مانند Photoshop و غیره اشاره کرد. مجوز آزاد (CopyFree) کدهایی که تحت این نوع مجوز توزیع می‌شوند، هیچ محدودیتی بر برنامه‌ی نهایی شما ایجاد نمی‌کنند. شما آزاد هستید که هر تغییری در آن‌ها ایجاد کنید و لزومی ندارد کدهای تغییریافته یا استفاده‌شده را بازنشر دهید. حتی منبعی برای استفاده‌ی تجاری از این کدها نیز وجود ندارد. انواع اصلی این لایسنس‌ها عبارتند از Apache، BSD، MIT/X11 و Academic Free Licence مجوز‌های BSD و MIT بسیار مختصر هستند و تنها به مثابه‌ی اعلامیه‌ای برای سلب مسئولیت از نویسنده به کار می‌روند و گزینه‌ی مناسبی برای کامپوننت‌ها و کدهای کوچک قلمداد می‌شوند. در حالی که Apache و AFL، متن‌های حقوقی و کاملی هستند که تکلیف مسائلی نظیر سرنوشت پتنت‌ها را نیز مشخص کرده‌اند. برنامه‌های کامل، ترجیحاً با مجوز‌های Apache عرضه می‌شوند. به عنوان مثال، برنامه‌های معروفی که از این نوع لایسنس‌ها استفاده می‌کنند، می‌توان به LLVM/Clang، X11، FreeBSD، OpenSSL، Apache Server، اپل وب‌کیت و کرومیوم، و قسمت‌های یوزرلند اندروید اشاره نمود. مجوز تجاری (Copyrighted/Proprietary) کپی‌رایت شده همه‌ی برنامه‌های تجاری با این عنوان عرضه می‌شوند. این کدها بدون تهیه‌ی مجوز لازم از توزیع‌کننده، در کدهای شما قابل استفاده نیستند. استفاده از این کدها یا لینک کردن به آن‌ها، معمولاً در ازای پرداخت پول مجاز است. پس از دریافت مجوز، ممکن است فایل‌های کامپایل‌شده (سورس‌بسته) یا کدهای اصلی (همراه سورس) را در اختیار شما قرار دهند، اما به شما اجازه‌ی توزیع آن کدها را نخواهند داد. از گروه سورس‌بسته می‌توان به ویندوز و مایکروسافت آفیس، و از گروه همراه با سورس می‌توان به vBulletin، Unix و کامپوننت‌های DevExpress اشاره کردبر خلاف مجوز‌های متن‌باز لزوماً همراه داشتن سورس به معنی متن‌باز (opensource) بودن نرم‌افزار نیست. بلکه شرایط دیگری مثل شرایط بازنشر نیز لحاظ می‌شود. عملاً فقط مجوزهای آزاد و کپی‌لفت تحت این عنوان قرار می‌گیرند، استاندارد رایجی برای مجوزهای کپی‌رایت تجاری وجود ندارد و توصیه می‌شود فایل لایسنس، به‌دقت مطالعه شود. مجوزهای کپی‌لِفت قوی (Strong Copylefted) کدهایی که تحت این عنوان توزیع می‌شوند، لایسنس خود را به برنامه‌ی شما تحمیل می‌نمایند. حتی اگر یک خط از آن‌ها را وارد برنامه‌ی خود کنید، ناچار خواهید بود کل برنامه‌تان را به صورت کپی‌لفت، در اختیار سایرین قرار دهید. این مجوزها به شما اجازه‌ی تجاری‌سازی یا فروش برنامه و کدتان را نمی‌دهند. سخت‌گیری مجوزهای کپی‌لفت تنها به استفاده از کدها ختم نمی‌شود. حتی لینک کردن به نسخه‌ی کامپایل‌شده‌ی آن‌ها نیز، چه به صورت استاتیک انجام شود و چه به صورت دینامیک، همه‌ی کدهایتان تحت این مجوزها قرار خواهد گرفت. بنابراین اگر قصد ندارید بدون انتشار همه‌ی کدهای خود برنامه‌تان را توزیع کنید و یا از فروش آن کسب درآمد نمایید. جهت اطلاع از روش‌های درآمدزایی از پروژه‌های متن-باز به این سند مراجعه کنید. البته کسب درآمد از طریق ارائه‌ی خدمات پشتیبانی و نصب و راه‌انداری قانونی‌ست و مدل تجاری شرکت‌های بزرگی همچون ردهت بر این اساس بنا نهاده شده است.انواع اصلی این لایسنس‌ها GPL و AGPL هستند که هر کدام چندین نسخه دارند. در میان برنامه‌های معروفی که با این نوع لایسنس عرضه می‌شوند، می‌توان به لینوکس (کرنل) و یوزرلند اصلی آن، GNU، و همچنین MySQL، وردپرس، جوملا، لیبرآفیس(LibreOffice)، کامپایلر GCC، فریمورک Qt و… اشاره نمود. معدودی از این برنامه‌ها و کدها، هم‌زمان با لایسنس تجاری هم عرضه شده‌اند که اگر بخواهید از برنامه‌ای که نوشته‌اید، از طریق فروش نرم‌افزار و بدون انتشار سورس کد کسب درآمد کنید، می‌بایست نسخه‌ی تجاری آن‌ها را خریداری نمایید. فریمورک Qt و بانک اطلاعاتی MySQL از این دسته برنامه‌ها هستند. مجوزهای کپی‌لفت ضعیف (Weak Copylefted) تنها تفاوت انواع ضعیف مجوزهای کپی‌لفت با انواع قوی آن،‌ در این است که اجازه‌ی لینک دینامیک به کتابخانه‌های کامپایل‌شده با این لایسنس را می‌دهد. برای مثال، Glibc، کتابخانه‌ی پوزیکس و زبان سی POSIX / Standard C Library در لینوکس، که عملاً دروازه‌ی هسته‌ی لینوکس برای همه‌ی برنامه‌های کاربردیست، با این مجوز توزیع شده است و اگر به خاطر همین مجوز کپی‌لفت ضعیف نبود، اساساً امکان عرضه‌ی برنامه‌های تجاری برای لینوکس وجود نداشت. به عنوان انواع اصلی این مجوز ها، می‌توان به LGPL و MPL (موزیلا) اشاره کرد.برنامه‌ها‌ی Firefox و VLC و کتابخانه‌ی معروف FFmpeg نیز نمونه‌ی دیگری از این گروه مجوزهاست. اگرچه برخی اجزای کتابخانه FFmpeg تحت لیسانس GPL منتشر شده‌اند. در صورت فعال شدن همان اجزا، کل کتابخانه تحت GPL قرار خواهد گرفت.در سیستم عامل اندروید، برای آن که کوچک‌ترین نگرانی برای برنامه‌سازان تجاری باقی نماند و از سرایت لایسنس هسته‌ی اصلی لینوکس به بقیه‌ی نرم‌افزارها جلوگیری شود، کتابخانه‌ی پوزیکس/سی اختصاصی آن به نام Bionic، با لایسنس BSD عرضه شده است. مجوزهای کرییتیو کامنز (Creative Commons, CC) نوعی مجوز آزاد و رایگان که برای آثار گرافیکی و نوشتاری رایج است و بر اساس ویژگی (Types) آن می‌توانند مجاز یا ممنوع برای استفاده‌ی تجاری باشند. اگر برنامه‌ی تجاری می‌نویسید، تنها از کارهای گرافیکی استفاده کنید که استفاده‌ی تجاری را آزاد گذاشته‌اند.این مجوز می‌تواند ویژگی‌های دیگری نظیر عدم اجازه‌ی تغییر در کار اصلی را همراه خود داشته باشد که باید به آن‌ها نیز توجه نمایید. آیا می‌توانم با نرم‌افزارهای کپی‌لفت، محتوای تجاری تولید کنم؟ جامعه‌ی متن‌باز، مراقب این موضوع بوده که مجوز‌ برنامه‌هایشان محتوای شما را تحت تأثیر قرار ندهند و در صورت لزوم این موضوع را به صراحت نیز قید کرده‌اند. بنابراین می‌توانید با برنامه‌ای نظیر LibreOffice که تحت GPL توزیع شده، محتوای تجاری تولید کنید، یا برنامه‌ی تجاری خود را توسط GCC کامپایل نمایید. اطلاعات سایت‌هایی که تحت نرم‌افزارهای کپی‌لفت هستند تحت تأثیر این لایسنس قرار نخواهند داشت (چرایی آن از نظر حقوقی خود یک مقاله است). در واقع، سایت‌های خبررسانی زیادی نظیر CNN از این سرویس‌ها استفاده می‌کنند. از نرم‌افزاری با مجوز GPL (مثل وردپرس) برای راه‌اندازی سایت خود استفاده کرده‌ام. تکلیف چیست؟ این گونه برنامه‌ها همراه سورس هست و آزادید آن‌ها را تغییر بدهید. خیالتان راحت باشد که محتوای سایت شما تحت این نوع مجوز قرار نخواهد گرفت و تنها کدهاست که شامل لایسنس می‌شوند. حتی اگر چیزی به سورس آن اضافه کنید یا تغییر دهید، ولی قصد توزیع آن را نداشته باشید، به این کار مجبور نمی‌شوید. ولی توجه داشته باشید که پلاگین‌ها و تم‌های وردپرسی که شما تهیه می‌کنید، یا تغییراتی که به‌اصطلاح هاردکد می‌کنید، تحت مجوز GPL قرار می‌گیرند و تنها در صورتی که بخواهید آن‌ها را به فرد دیگری بدهید، حتی یک نفر دیگر، مجبورید سورسشان را به رایگان برای همه منتشر کنید. در واقع این موضوع، یکی از بزرگ‌ترین معضلات حقوقیست که تهیه‌کنندگان پلاگین‌ها و تم‌های تجاری وردپرس با آن درگیرند. اگرچه مجوز GPL شما را مجبور نمی‌کند که تغییراتی که برای استفاده‌ی شخصی داده‌اید منتشر کنید، اما این مجوز خواهرخوانده‌ای به نام AGPL دارد که در صورتی که کد تغییر یافته را روی سرور اجرا کنید، باید منتشرش نمایید. آیا می‌توانم کدی که تحت مجوز MIT یا BSD منتشر شده را در برنامه‌ی تحت GPL استفاده کنم؟ احتمال زیادی وجود دارد که هر قسمت از یک پروژه‌ی بزرگ، تحت لایسنس جداگانه‌ای توزیع شده باشد. برای مثال در اندروید، هسته‌ی لینوکس تحت GPL، بیونیک (کتابخانه‌ی پوزیکس/سی) تحت BSD و بقیه‌ی قسمت‌ها عمدتاً بر اساس آپاچی منتشر شده‌اند. در سیستم عامل MacOSX، هسته‌ی Darwin و برخی اجزا تحت BSD و بقیه به صورت تجاری و سورس بسته هستند. بنا بر یک قاعده‌ی کلی، شما می‌توانید مجوز یک کد را از یک لایسنس بازتر نظیر MIT، به لایسنس محدودتر نظیر GPL تغییر دهید، حتی اگر صاحب آن نباشید. ولی روند معکوس آن تنها برای صاحب اصلی اثر امکان‌پذیر است[ref]برای نمونه برنامه‌ی VLC ابتدا تحت GPL قرار داشت اما در نهایت به دلیل ناسازگاری آن با استور آیتونز توسط شرکت سازنده به لایسنس بازتر MPL/LGPL منتقل شد. یا نرم‌افزار ToyBox که تحت لایسنس LPGL بود اما برای اینکه بتواند روی دستگاه‌های موبایل قرار گیرد تحت BSD قرار گرفت و اندرویید مارشملو از BusyBox به آن سوییچ کرد.به عنوان مثال، با این که مجوز آپاچی همانند MIT آزاد است، ولی از نوع محدودتر قلمداد می‌شود،‌ پس نمی‌توان کدهای تحت آپاچی را با مجوز MIT بازنشر کرد.به طور مختصر ترتیب مجوزهای متن‌باز، از بازترین به محدودترین، به شکل زیر است: Public Domain -> MIT/X11 -> BSD -> Apache -> LGPL/MPL -> GPL -> AGPL آیا برنامه‌ی تحت ویندوز، شامل لیسانس تجاری مایکروسافت خواهد شد؟ مایکروسافت به شما این اجازه را می‌دهد که در چارچوب سیستم عامل ویندوز، به dllهای سیستم‌عامل لینک دهید و از آن‌ها استفاده نمایید، اما این بدان معنا نیست که شما اجازه داشته باشید dllها را به برنامه‌ی خود اضافه نمایید. بنابراین استفاده از dllهای خود ویندوز، در سیستم‌عامل‌ها و شبیه‌سازهای غیرمایکروسافتی (نظیر ReactOS یا Wine)، غیرقانونی است و این‌ها به طور مستقل، پیاده‌سازی کدهایی را انجام داده‌اند که با اینترفیس برنامه‌نویسی ویندوز (Win32 API) سازگار هستند. در ایران که قانون کپی‌رایت وجود ندارد، باز هم ملزم به رعایت و توجه به این موارد هستیم؟ صرف نظر از مسائل اخلاقی که ما را ناگزیر از رعایت این موارد می‌کنند، باید توجه داشته باشیم که اگر بخواهیم برنامه‌ی خود را در اپ‌استورهایی همچون آیتونز یا گوگل پلی منتشر کنیم، رعایت این موارد ضروری است چرا که در صورت عدم رعایت، برنامه‌های شما را از فروشگاه حذف می‌شود. همچنین، گرچه جامعه‌ی متن‌باز اهل شکایت و دادگاه نیستند، ولی از فردای روزی که ایران به سازمان تجارت جهانی بپیوندد، مسائل حقوقی ناشی از آن، همچون شمشیر داموکلس، بر سر‌کدهای شما خواهند بود. بسیاری از توسعه‌دهندگان تازه‌کار متأسفانه بدون در نظر گرفتن قوانین و شرایط توسعه وارد نشر و تکثیر کد‌ها و محصولاتی می‌شوند که شاید به صورت ناخودآگان تمامی قوانین حقوقی و مجوز‌های مربوطه را نقض می‌کنند. همچنین اپ‌استورهای معروف ایرانی تعهدی از توسعه‌دهنده درباره‌ی عدم استفاده از کدهای بدون مجوز اخذ نمی‌کنند و رویه‌ای برای شکایت از ناقضین ندارند و علاوه بر آن، خود نیز رأساً اقدام به بازتوزیع برنامه‌های خارجی، بدون اخذ رضایت از صاحب اثر می‌نمایند و اگر این رویه‌ی خود را مورد بازبینی قرار ندهند، ممکن است در آینده‌ای نزدیک مجبور به پرداخت خسارت‌های هنگفتی شوند. باید توجه داشت که توزیع رایگان یک برنامه، به این معنا نیست که دریافت‌کننده حق توزیع مجدد آن را، حتی به صورت رایگان، داشته باشد. نمونه‌ی بارز آن یونیکس است که به همراه سورس توزیع شود و برای دانشگاه‌ها رایگان است، اما این قبیل استفاده از آن بدون پرداخت هزینه‌های مربوطه ممکن نیست. بنابراین حتی بازتوزیع نرم‌افزارهای رایگان خارجی در استورهای ایرانی نیز احتمالاً بدون عواقب نیست. منابع و مستندات Software license - Wikipedia Comparison of free and open-source software licenses - Wikipedia CI: policy > permissive CI: policy > copyleft CI: policy > copyright https://scriptics.ir

منتور چیست؟ منتور (Mentor) به افرادی می‌گویند که در یک زمینهٔ خاصی تخصص، تسلط و تجربه دارند و در آن زمینه کارشناس و صاحب نظر هستند و می‌توانند به دیگران در یادگیری آن کار کمک کنند. منتور یک رابطه ارگانیک و دوستانه با افراد جوانتر تحت سرپرستی خود برقرار می‌کند و نه تنها در مورد دروس دانشگاهی بلکه در خصوص مشاغل و مشکلات فرهنگی، اجتماعی و روحی و روانی آنان را یاری می دهد. همهٔ ما در زندگیمان فردی را ملاقات کرده‌ایم که هم نشینی و هم صحبتی با او برای زندگی ما اهمیت داشته است. برای مثال، این فرد می‌تواند یکی از معلم‌های ما و یا یکی از اعضای خانواده‌ باشد. چنین فردی را می توان منتور نامید. خصوصیات و وظایفی که منتور دارد سابقه کار قابل توجه علاقه‌مند به آموزش و انتقال تجربیات خود به دیگران دارای تجربهٔ شکست و موفقیت دارای ارتباطات قابل توجه سابقهٔ کار در تیم‌های استارت‌آپی آگاه به مسائل استارت‌آپی اهل دانش دانش و تجربیات زندگی خود را به اشتراک می‌گذارد توصیه می‌کند و مشاوره می‌دهد گوش می‌دهد الهام می‌بخشد تشویق می‌کند با علاقه به سؤالات و نگرانی‌های فرد پاسخ می‌دهد صادق و انتقادپذیر است راجع به هدف‌گذاری بحث می‌کند در مورد رشد شغلی و حرفه‌ای مشاوره می‌دهد منابع را شناسایی می‌کند به رشد مهارت‌های مدیریت و رهبری کمک می‌کند برای رشد فرهنگ سازمانی تلاش می‌کند می‌تواند باعث شفافیت در سازمان شود رزومه‌ها را بررسی می‌کند نکته‌های کلیدی برای مصاحبه را تعیین می‌کند حمایت کننده است ممکن است فرد را به اشخاص کاربلد دیگری ارجاع دهد فرد را به چالش می‌کشد تا از حوزهٔ امن خودش بیرون بیاید یک محیط یادگیری ایمن برای ریسک کردن ایجاد می‌کند روی رشد همه‌جانبهٔ فرد تمرکز دارد مزایایی که یک منتور می‌تواند داشته باشد پژوهش‌ها نشان داده است که کسانی که از وجود منتور بهره برده‌اند، احساس رضایت بیشتری نسبت به شغل خود دارند. علاوه‌ براین، این افراد اغلب اوقات عملکرد بالاتری پیدا کرده‌اند، حقوق بالاتری می‌گیرند و روند پیشرفت‌شان در شغل سریع‌تر است. او بازار را به خوبی می‌شناسد و رفتار با مشتری را به شما می‌آموزد. او چشم‌اندازی بزرگ دارد و صحبت با او چشم‌انداز شما را بهبود می‌دهد. راه و چاه را از هم شناخته و شما را با برخی اشتباهات فاحشی آشنا می‌کند که نبایدانجام دهید. او شبکه‌ای بزرگ از کارآفرینان، سرمایه‌گذاران و مسوولین دارد که می‌توانید واقعاً روی آن حساب کنید. خود او شاید در مقام یک فرشته کسب‌وکار روی کسب‌وکار شما سرمایه‌گذاری کند. شما گاهاً درگیر امور اجرایی جزئی می‌شوید و از بحث‌های کلانی مثل استراتژی کسب‌وکارتان دور می‌شوید. او کسب‌وکار را از بیرون می‌بیند و مسیر نادرست را گوشزد می‌کند. او فردی موفق است و باانگیزه. پس در مراحل سخت و خشن راه‌اندازی کسب‌وکار در ایران به شما روحیه و انگیزه مضاعف می‌دهد. به طور کلی، حوزهٔ فعالیت‌های منتورها را در دو گروه می‌توان دسته‌بندی کرد؛ حوزهٔ شغلی (حرفه‌ای) و حوزهٔ روان‌شناختی. در حوزهٔ حرفه‌ای، منتور تلاش می‎کند تا به عنوان یک مربی به فرد توصیه‌هایی داشته باشد و رشد و عملکرد حرفه‌ای او را بالا ببرد. در حوزهٔ روان‌شناختی، منتور به عنوان یک الگو ایفای نقش می‌کند و به عنصر الهام‌بخش تبدیل می‌شود. این دو حوزه معمولاً همزمان اتفاق می‌افتند و به فرد این امکان را می‌دهند تا علاوه بر پیشرفت در حوزهٔ شغلی، توازنی مناسب بین شغل و زندگی شخصی برقرار سازد. دانش، توصیه و منابعی که منتور با فرد در میان می‌گذارد بستگی به اهداف رابطهٔ منتورینگ دارد. ممکن است منتور اطلاعاتی را راجع به مسیر شغلی خود به فرد بدهد یا بیشتر به دنبال پشتیبانی کردن احساسی، دادن انگیزه و بازی کردن نقش یک الگو باشد. کمک به کشف ظرفیت‌های جدید در هر شغل، هدف‌گذاری صحیح و شناسایی منابع نیز می‌تواند در حوزهٔ عملکرد منتور قرار بگیرد. نقش منتور با توجه به نیاز فرد تغییر می‌کند. بعضی از رابطه‌های منتورینگ بر اساس برنامه‌هایی ساختاریافته و منظم بنا شده‌اند که انتظارات و دستورالعمل‌های مشخصی دارند ولی بعضی دیگر، حالتی غیررسمی دارند. نکته: همانطور که انتخاب یک منتور خوب مزایای بسیاری در رُشد فردی و موفقیت کسب‌و‌کار شما دارد؛ به همان اندازه انتخاب یک منتور نا مناسب و بد تاثیر منفی خواهد داشت. توجه: منتور‌ینگ خود به عنوان یک شغل نیز محسوب می‌شود، همانگونه که مشاوره مهم است! استفاده از تجربیات یک مشاور کسب‌و‌کار و فنی ارزش بسیاری دارد و بدون شک بسیار مهم خواهد بود. بنابراین منتورینگ متناسب با نوع استارت‌آپ و مشارکتی که در رُشد آن دارد هزینه یا سهمی را برای آن مشخص می‌کند و در توسعهٔ فردی و یا استارت‌آپ به وظایف خود عمل می‌کند. منتور فنی یا منتور کسب‌و‌کار!؟ لازم به ذکر است در رابطه با این موضوع روشن سازی شود که منتور کسب‌و‌کار می‌تواند راه و روش توسعهٔ کسب‌و‌کار شما را بهبود داده و برای شما مشاوره‌های مفیدی در این زمینه ارائه دهد. در مقابل منتور فنی می‌تواند با در نظر گرفتن مسیری که منتور کسب‌و‌کار برای شما مشخص کرده است راه و روش صحیح توسعهٔ محصول و استارت‌آپ شما را از لحاظ فنی ارائه دهد. یک منتور فنی می‌تواند صاحب نظر در حوزهٔ کسب‌و‌کار نیز باشد (این بستگی به تجربیات استارت‌آپی و کسب‌و‌کار آن خواهد داشت). بهره‌گیری از هر دو نوع منتور در رشد فردی و استارت‌آپی شما بسیار موثر خواهد بود. خلاصه‌ای از تعریف منتور منتور کسی است که همانند یک فانوس دریایی مسیر موفقیت و شکست را در هر شرایطی برای شما روشن سازد.