مقایسهٔ دو مجوز تجاری و منبع‌باز

با توجه به ویژگی‌های موجود در مجوز‌های مربوطه لازم است تا مقایسه‌ای در رابطه با آن‌ها صورت بگیرد که به آن‌ها اشاره شده است.

هزینه‌ها

منبع‌باز - Open Source

نرم‌افزارهای متن باز رایگان هستند. این فرصتی بسیار خوب است مخصوصا برای کسانی که در خانه کار می‌کنند یا توان پرداخت هزینه‌های بالا را برای تهیه نرم‌افزارهای موردنیاز خود ندارند. باید توجه داشت که اغلب برای کار با نرم افزارهای متن باز کاربر باید سطح تخصص معینی جهت مدیریت محتوای آنها داشته باشد. بنابراین قبل از اینکه رایگان بودن شما را اغوا کند به‌این نکته توجه کنید که هزینه‌های آموزش کاربران، پیاده سازی، مسائل مربوط به خدمات و پشتیبانی و رشد و توسعه سازمان و بدست آوردن تخصص کار با نرم‌افزار متن باز موردنظر می‌تواند از هزینه ی خرید یک نرم‌افزار Closed Source بیشتر شود.

نقل قول

این نکته نیز قابل ذکر است که ارائه دهندگان نرم‌افزارهای متن باز به طور فزاینده‌ای در حال قدرت بخشیدن به نرم‌افزار‌های خود بوسیلهٔ اضافه کردن افزونه‌ها و خدمات جدید هستند.

منبع‌بسته - Closed Source

هزینهٔ خرید نرم‌افزارهای اختصاصی (متن بسته) بسته به پیچیدگی نرم‌افزار از چند دلار تا چند میلیون دلار متغیر است. این هزینه شامل هزینه‌های اولیه ساخت، یکپارچه سازی، خدمات، مجوزها (licence) و هزینه های سالیانه‌ می‌شود.

این هزینه ها ممکن است برای برخی سنگین باشد، با این حال آنچه کاربر بابت بکارگیری اینگونه نرم افزرها می پردازد مجموعه‌ای از مزایا شامل استفاده از یک نام تجاری معتبر و قابل اعتماد، سطوح بالاتری از امنیت و عملکرد، نوآوری مستمر، آموزش مستمر، پشتیبانی قابل اعتماد و نیاز کمتر به مهارت‌های فنی می‌شود. این موارد می‌تواند در بلند مدت علاوه بر جبران هزینه‌های پرداخت شده، ارزش افزوده‌ای نیز برای سازمان ایجاد کند.

خدمات و پشتیبانی

منبع‌باز: پشتیبانی و خدمات یکی از مسائل کلیدی در نرم‌افزارهای متن باز است. این نرم‌افزارها جهت پشتیبانی و ارائه خدمات به کاربران خود متکی به شبکه‌های اجتماعی آنلاین مانند انجمن‌ها و وبلاگ‌ها هستند. جوامع و اطلاعات آنلاین بسیار عظیم و وفاداری که کاربران زیادی در آنها در حال فعالیت هستند. اما امروزه با توجه به کمبود زمان، مصرف کنندگان نیاز به خدمات و پشتیبانی فوری دارند تا مشکلاتشان در اسرع وقت حل و فصل شود. بنابراین این جوامع آنلاین نمی‌تواند به اندازهٔ کارشناسان آماده به پاسخگویی نرم‌افزارهای اختصاصی، پشتیبانی به موقع و سریع را تضمین نماید.

منبع‌بسته: اگر اینترنت را مهمترین ابزار هر سازمان بدانیم. اغلب نرم‌افزار است که در درجهٔ دوم اهمیت قرار می‌گیرد. پس سطح سرویس دهی و پشتیبانی از نرم‌افزار جهت به حداقل رساندن خرابی‌ها و مشکلات و همچنین افزایش بهره وری یکی از مهمترین مزیت‌های نرم‌افزارهای اختصاصی (متن بسته) است. ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی یک نقطه کلیدی برای فروش نرم‌افزارهای خود دارند و آن حمایت مداوم از کاربرانی است که بدون داشتن مهارت فنی می‌توانند بدون دلهره از نرم‌افزارهای آنها استفاده کنند.

اگر کتابچه راهنمای نرم‌افزار(User Manual) کافی نباشد یا اینکه کابر در کار با نرم‌افزار با یک مشکل مواجه شود که تجربهٔ آنرا ندارد، آنگاه یک ویژگی مهم در نرم‌افزارهای اختصاصی برای حل این مشکل وجود دارد و آن هم قابلیت برقرای تماس فوری و در لحظه با سازندهٔ نرم‌افزار جهت حمایت و پشتیبانی است.

از آنجا که خدمات و پشتیبانی سریع و به موقع یکی از دلایل اصلی کاربران برای انتخاب نرم‌افزارهای اختصاصی است، در نتیجه بسیاری از ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی به فکر افزایش سطح خدمات و سرعت پشتیبانی جهت بالا بردن قیمت و چانه زنی در فروش هستند.

ابداع و نوآوری

منبع‌باز: نرم‌افزارهای متن باز با ایجاد آزادی عمل و انعطاف پذیری فراوان این امکان را به کاربران می‌دهند تا بتوانند بدون محدودیت به نوآری و ابداع های جدید دست بزنند. با این
حال، نوآوری ایجاد شده توسط کابر برای اینکه توسط سایر کاربران همان نرم‌افزار قابل استفاده باشد بستگی به تصمیم ابداع کننده دارد که آیا می‌خواهد نوآوری خود را بوسیله جوامع آنلاین با کاربران دیگر به اشتراک بگذارد یا نه. پس نوآوری و ابداع در این دسته از نرم‌افزارها (متن باز) وابستگی شدیدی به میزان فعال بودن کاربران آنها در جوامع آنلاین دارد.

همچنین این بحث وجود دارد که شخصی سازی های انجام شده بر روی کد منبع اصلی ممکن است آینده پشتیبانی و توسعه نرم‌افزار را محدود کند. پس عملا ابداعات و نوآوری‌های فراوان انجام شده توسط کاربران مختلف به علت گستردگی و عدم کنترل مرکزی و مدیریت قدرتمند نتیجتاً به مجموعه‌ای محدود شامل رفع مشکل، بروزرسانی و بهبود عملکرد نرم‌افزار منجر می شود. یا حتی امکان دارد نرم‌افزار را به مرحله‌ای برساند که با یکسری مسائل غیرقابل حل روبرو کند. البته به‌این نکته توجه داشته باشید که امکان بوجود آمدن این مشکل بستگی مستقیم با تلاش ارائه دهندگان نرم‌افزارهای متن باز برای بزرگ کردن مقیاس R&D تشکیلاتشان دارد.

منبع‌بسته: نرم‌افزارهای اختصاصی اجازه ی تغییر کد منبع را به کاربران خود نمی‌دهند. شاید این موضوع از دید برخی افراد یک نقطه ضعف به شمار بیاید اما همین مسئله باعث تضمین امنیت و قابل اطمینان بودن نرم‌افزار می شود.ر علاوه بر این برخی از ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی افزون بر سرمایه گذاری بر روی R&D جهت ارتقا و بهبود مستمر نرم‌افزار خود، برای مشتریان مخصوص نیز نرم‌افزارهای سفارشی شده با قابلیت انعطاف بیشتر را نیز ارائه می‌دهند.

همچنین ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی با ایجاد جوامع آنلاین متمرکز که در آنها ایده های کاربران به اشتراک گذاشته می شود و همچنین استفاده از مکانیزم بازخورد انجمن‌ها و نظرسنجی‌ها می‌توانند ایده ها و پیشنهادهای کاربران را با توجه به چهارچوب محصول، تبدیل به نوآوری های پرورش داده شده و منظم و قاعده مند کرده و آنرا جهت برآورده نمودن نیازهای آتی کاربران بکار گیرند.

حال می‌توان دریافت هرچند نوآوری های انجام شده در نرم‌افزارهای اختصاصی شاید کمتر از نرم‌افزارهای متن باز باشد اما خصوصیت و مزیت این نوع ابداعات این است که اولا بصورت کامل مورد آزمایش قرارگرفته و ثانیا در اختیار تمام کاربران نرم‌افزار قرار می گیرد.

و از آنجا که ارائه دهندگان نرم‌افزارهای اختصاصی همیشه نگران این مسئله هستند که نرم‌افزارشان از کار برکنار شود، پس همیشه به فکر ارتقای نرم‌افزار و رفع  شکلات بصورت مداوم و پیوسته خواهند بود و این بدان معناست که کاربر با خاطری آسوده منتظر رفع مشکلات و بهبود مستمر نرم‌افزار مورد استفاده ی خود است.

پس تفاوت در نوآوری میان دو پلاتفرم در دیدی است که به نوآوری و ابداع می شود، زیرا در نرم‌افزارهای متن باز نوآوری بیشتر تکنیک محور است امادر نرم‌افزارهای اختصاصی(متن بسته) تجارت محور.

قابلیت استفاده (Usability)

منبع‌باز: ازنرم‌افزارهای متن باز به علت عدم قابلیت استفاده پذیری بسیار انتقاد شده است. بطور کلی این فناوری توسط کارشناسان متخصص در امر استفاده پذیری، بازبینی نشده است و برای اکثریت قریب به اتفاق کاربران کامپیوتر تهیه نشده است. این نوع نرم‌افزارها اکثرا برای کسانی بوجود می آیند که تخصص رفع خطا و یا تغییر کد ودستکاری آنها را داشته باشند.

علاوه بر اینها، اینگونه نرم‌افزارها بصورت قانونی موظف به داشتن راهنمای کاربری نیستند. زمانی هم که مستنداتی ارائه شود اغلب شامل یکسری اصطلاحات مخصوص برای متخصصان خواهد بود. بدون مستندات کافی، کاربر باید بر جایگزین هایی مانند جوامع آنلاین تکیه کند با این فرض که یک نفر قبلا این مشکل را داشته و به او پاسخ داده شده، تا راهنمایی باشد برای یک نفر دیگر. این موانع بازدارنده است اما غیرقابل حل نیست.

منبع‌بسته: نرم‌افزارهای اختصاصی بطور کلی زیر نظر کارشناسان متخصص جهت قابل استفاده بودن مورد تست و بررسی تخصصی قرار می گیرند و هدف نهایی کاربران هستند. در نتیجه طراحی نرم‌افزار بگونه‌ای خواهد بود که کاربر را بیشتر ارضا کرده و استفاده پذیری آن بسیار بالا می رود.

همچنین ارائه ی کتابچه راهنمای جامع و کامل محصول، آموزش استفاده محصول توسط کاربر را بسیار سریعتر و آسانتر می کند. خدمات حمایتی شامل سمینارها، دوره های آموزشی هدفمند و پشتیبانی گسترده نیز جهت به حداکثر رساندن استفاده پذیری نرم‌افزار وجود دارد.

ذکر این نکته نیز بسیار مهم است که درحالی که بسیاری از مردم این نرم‌افزارها را بسته می بینند، ارائه دهندگان این نرم‌افزار ها ، مکانیزم وسیعی را جهت بهبود آنها توسط توسعه دهندگان و سیستم های third party در اختیار گذاشته اند.

امنیت

منبع‌باز: نرم‌افزارهای متن باز اغلب به داشتن مشکلات و مسائل امنیتی مشهور هستند. آمارهای جدید از تحقیقات فورستر نشان می دهد که ۵۸ درصد از مدیران IT
و تصمیم گیرندگان در شرکتهای بزرگ در مورد امنیت نرم‌افزارهای متن باز تردید دارند.

اینگونه نرم‌افزارها لزوما در یک محیط کنترل شده توسعه نیافته است و چون این نرم‌افزارها اغلب بصورت کامل بازبینی و تصحیح نمی شوند پس امکان اینکه یک برنامه نویس که در توسعه نرم‌افزار مشارکت داشته، کدی را در نرم افزار گنجانده باشد تا بوسیله ی آن بتواند از اطلاعات شما سوء استفاده نماید، وجود دارد.

البته، بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند از نرم افزارهای متن باز یا منبع باز (open source) استفاده کنند چون این نرم افزارها را امن‌تر و پایدارتر از نرم افزارهای اختصاصی (proprietary) می‌یابند. چون کد منبع آن توسط هرکسی قابل مشاهده بوده و از آنجا که تغییر در بخش‌هایی از ان مستلزم کسب اجازه از نویسنده اصلی نیست می‌توان اشکالات یا خطاهای مشاهده شده را نیز رفع نمود. از آنجایی که معمولاً این نرم افزارها دارای جوامع برنامه‌نویسی بزرگی نسبت به تیم‌های توسعه‌دهنده نرم‌افزارهای اختصاصی هستند لذا رفع اشکالات و خطاها نیز در آنها سرعتر انجام می‌شود.

نقل قول

اتخاذ یک نام تجاری معتبر با یک تیم توسعه متمرکز و پشتیبانی شده توسط جامعه آنلاین می‌تواند این خطر بالقوه را کاهش دهد.

منبع‌بسته: نرم‌افزارهای اختصاصی امن تر است به‌این دلیل که در یک محیط کنترل شده توسط یک تیم متمرکز با مسیر مشترک توسعه یافته است. علاوه بر این بازبینی و تست کد منبع توسط این تیم خطر وجود back door ها و هرگونه اشکالات را بشدت کاهش می دهد.

نتیجه گیری

به نظر می‌رسد استفاده از هریک از این دو مجوز در جای مناسب می‌تواند بسیار مفید باشد. نرم‌افزارهای متن باز را می‌توان در جایی که فاکتورهایی همچون امنیت و پشتیبانی دارای اهمیت کمتر و هزینه کم دارای اهمیت بیشتر باشد، بکار برد. اما در مکان‌هایی همچون سازمانها نمی‌توان این ریسک را انجام داد و بهتر است بیشتر روی نرم‌افزارهای اختصاصی تکیه کرد که دارای قابلیت اطمینان بیشتری هستند.